Günümüzde internet sosyal hayatın bir parçası olarak hayatımıza birçok faydalar ve yenilikler getirmiştir. Getirdiği faydaların ve kolaylıkların yanı sıra, internetin bilinçsiz kullanımı bireysel ve toplumsal hayata yönelik tehditler de barındırmaktadır. İnternet kullanımı artarken, güvenli kullanımına da ilgi artmaktadır. Güvenli bir ortam sağlamak için, risklerin çeşitlerini ve sıklığını ve bunları azaltmak veya daha da güvenli ortamları bulmak için çözümleri aramamız gerekir.
Sosyal paylaşım ağlarının dünya ile birlikte ülkemizde de kullanıcı sayısı hızlı bir şekilde artmakta, gerçek ve sanal dünya ayrımı giderek ortadan kalkmaktadır. Bu artış ile birlikte internet ve sosyal ağlar, bilinmeyen, fark edilemeyecek veya algılaması zor, pek çok tehdit ve tehlikeyi de beraberinde getirmiştir.
Bu tehlikelerden biri olan "siber zorbalık"; utanç verici kaba davranışların, küfürlü konuşmaların ve başkalarına karşı düşmanca çevrimiçi ileti, tehdit, taciz ve negatif yorumların, izinsiz fotoğraf paylaşımının, e-posta, web siteleri, sosyal ağlar ve mesajlaşmalar aracılığı ile kasıtlı olarak gerçekleştirilmesi eylemidir.
Sanal ortamlarda kullanıcıların davranış biçimleri gerçek hayattan farklıdır. Kullanıcılar bu ortamda sanal kimlikler oluşturmakta, duygu, düşünce ve çeşitli bilgileri tanınma korkusu yaşamadan rahatlıkla paylaşabilmektedir. Bunun bir sonucu olarak dedikodular, tehditler ve uygunsuz içerikler internette çok hızlı bir şekilde yayılmakta ve genç nesli hem siber zorba hem de siber mağdur yapabilmektedir.
Dijital oyunların içerisinde yer alan şiddet ya da sosyal ağlarda maruz kalınan siber zorbalığın ise, özellikle çocukların fiziksel ve ruhsal gelişimine karşı olumsuz bir etkisi vardır. Siber zorbalıkta saldırgan ile saldırıya uğrayan arasında fiziksel bir temas olmamasına karşın saldırıya uğrayan kişi psikolojik açıdan zarar görür.
Hangi Eylemler Siber Zorbalık Kapsamına Girer?
Aşağıda siber zorbalık kapsamına giren davranışlar sıralanmıştır. Çevrimiçi ortamlarda kendiniz, bir yakınınız veya çocuğunuz bu durumlara maruz kalıyorsa siber zorbalıkla karşı karşıyasınız demektir.
- Dedikodu: Kamuoyunda spekülasyon oluşturma. Çevrimiçi ortamlarda hakkınızda kasıtlı ve alenen dedikodu yapılması.
- Dışlama: Bir grup arkadaştan bir kişiyi ayırma. Özellikle okulda başlayan ve siber ortamda devam eden dışlanma.
- Taciz: Sürekli ve kasıtlı olarak yapılan zarar verici ve rahatsız edici davranışlar.
- Takip: Her an izlenildiğini hissetme. İnternette başlayıp, gerçek hayata yansıyan takip ediliyormuş hissi.
- Trollemek: Kasten ve maksatlı olarak yapılan provokasyon (kışkırtma) ve örtülü hakaret, sabote.
- Yorumlar: Yazı, fotoğraf, video yoluyla yapılan hakaret ve küfür içeren negatif iletiler. Saygısızlık: İletişimde haddi aşmak ve bunu devam ettirmek.
- Sahte Hesap: Kurban adına sahte hesaplar oluşturarak ve bu oluşturulan sahte hesaplar yoluyla tehdit ve zorbalığı sürdürmek.
- Kandırma: Başkalarının çeşitli, gizli bilgilerini yayınlayarak ve bunları çarpıtarak insanları aldatmak, dolandırmak.
- Manipüle: Kurbanın kendisi gibi davranmak.
Siber Zorbalıktan Korunmanın İpuçları Nelerdir?
- Her şeyden önce iletişim araçları ve internet bilinçli kullanılmalıdır.
- Ele geçirilmesi ve tahmin edilmesi zor kullanıcı şifresi belirlenmelidir.
- Güvenlik (antivirüs vb.) yazılımları güncel olmalıdır.
- Yüz yüze ilişkilerdeki etik kurallar sanal ortamda da aynıyla uygulanmalıdır.
- Tanımadığınız kişilerden gelen mesajları okumamak, onaylamamak, paylaşmamak ve engellemek sizi her zaman daha güvenli kılar.
- Kişisel bilgileriniz size özeldir, başkalarıyla paylaşılmamalıdır.
- Web sitelerini gezinirken şüpheci olun, bilginin kaynağını araştırın ve kişisel bilgilerinizi her web sitesinde paylaşmayın.
- Size gelen kimliği bilinmeyen maillere dikkat edin. Sahte hesap olma ihtimalini göz önünde bulundurun ve bu gibi durumlarda dikkatli olun.
- Gerçek hayattaki davranış biçimi sanal ortamda da korunmalı ve siber zorbalığın suç olduğu bilinmelidir.
İnternet Etiği
- İnternet üzerinde iletişimde bulunurken doğru ve ahlaki olan davranışlar ile yanlış ve ahlaki olmayan davranışları belirleyen kurallar bütünüdür.
- Gerçek hayatta iletişimde olduğunuz insanlara gösterdiğiniz saygı ve nezaketin aynıyla internet ortamında da gösterilmesi anlamında kullanılan bir kavramdır.
İnterneti doğru ve etkin kullanmak için çevrimiçi ortamları kullanırken aynen diğer ortamlarda olduğu gibi belirli kurallara uyulması ve etik davranılması gereklidir. Herhangi bir hak ihlaline uğramamak ve kullanılan sistemi de zafiyete uğratmamak için çevrimiçi ortamları kullanırken kullanım politikalarına uygun davranılmalıdır. Ayrıca;
- İnsanların iletişim özgürlüğüne sahip olduğu gibi erişim özgürlüğüne de sahip oldukları unutulmamalı, diğer kullanıcıların haklarına saygı gösterilmelidir.
- İnternet ortamında uygun olmayan (yasadışı) içerikleri indirmekten, paylaşmaktan veya saklamaktan kaçınılmalıdır.
- İnternet üzerinden yapılan herhangi bir paylaşımın, birdenbire milyonlarca kişiye erişebileceği her zaman hatırda tutulmalı ve çevrimiçi ortamlarda buna göre davranılmalıdır.
- Fikir ve sanat eserleri ile telif hakları ve lisanslama konusunda titiz davranılmalıdır. Telif hakkı olan materyallerin lisanssız kopyaları oluşturulmamalı veya bu materyaller indirme amaçlı kullanılmamalıdır.
- Elektronik ortamlara bağlanan cihazlara, sistemlere veya sistemlerde bulunan bilgi kaynaklarına erişim yetkiniz yok ise girilemeyeceği ve kasıtlı olarak sisteme müdahale edilemeyeceği veya işleyişinde değişiklikler yapılamayacağı her zaman hatırda tutulmalıdır. Aksi takdirde, Türk Ceza Kanunu'na göre bu fiillerin suç teşkil ettiğini aklınızdan çıkarmayınız.
Sosyal Ağlar ve Mobil Ağlar
İnternet kullanıcılarının sosyal ağları ve sosyal ağların sunduğu hizmetleri günlük hayatları ile özdeşleştirmelerinden dolayı, ister web tabanlı isterse de mobil platformlarda olsun genel olarak aynı hizmetleri sunan sosyal ağlar, kullanıcılar için her platformda farklı güvenlik ve gizlilik tehlikeleri oluşturmaktadır.
Asla Paylaşılmaması Gereken Bilgiler
Paylaşıldığında kişileri zor durumda bırakabilecek;
Kişisel veriler,
Konum ve yer bilgisi
Aile ve arkadaşlara ait özel bilgiler (şifre, yaşanan problemler, zaaflar, tatil vb. gibi planlar, günlük, haftalık ya da aylık aktiviteler, fiziksel özellikler, yetenekler...) gibi bilgileri sosyal ağlarda ve bilgi talep eden 3. Parti uygulamalarda paylaşıldığında ileride muhtemel sorunlara davetiye çıkarılmaktadır. Kısacası sosyal ağlarda kişiyi ele veren ileride sıkıntıya sebep olabilecek hiçbir bilgi asla paylaşılmamalıdır.
Mobil Ağlarda nelere dikkat edilmeli?
• Mobil ağlarda da muhakkak bir anti-virüs yazılımı kullanılmalı.
• Mobil telefonunuz için Güvenli İnternet Hizmeti'ni kullanınız. Detaylı bilgi için: guvenlinet.org.tr
• Mobil marketlerden indirdiğiniz uygulamaları indirmeden önce kullanıcı yorumlarına göz gezdirin. İndirme aşamasında sizden hangi bilgileri ne amaçla topladığı hususunda bilgi sahibi olmaya çalışınız.
• Mobil telefonunuza muhakkak bir tuş kilidi koyun. Tuş kilidi harici artık her bir mobil uygulamaya girerken veya bağlanırken bile şifreleme tekniklerin geliştirildiğinden haberdar olun ve bu konuda işletim sistemi operatörünüzden ve kullandığınız mobil marketten bilgi alınız.
Ebeveyn Denetim Araçları
Çocukların çevrimiçi ortamda korunumuna ilişkin ebeveynlerin başvurabileceği yollardan birisi de ebeveyn denetim araçlarını kullanmaktır. Bu araçlar filtreleme yazılımlarından çocukların internet ve bilgisayar kullanımını kontrol altında tutmak için geliştirilen diğer araçları kapsamaktadır. Tabi tüm bunları yaparken çocukların bilgiye erişim hakkını kısıtlamadan orantılı tedbirler uygulamak gerekmektedir.
Güvenli İnternet Hizmeti'ne bir SMS ile geçiş yapabilirsiniz. SMS ve diğer başvuru yöntemlerine aşağıdaki tablodan veya guvenlinet.org.tr linkinden ulaşabilirsiniz.
SERİNYOL MESLEKİ VE TEKNİK ANADOLU LİSESİ E-GÜVENLİK POLİTİKASI
A. TÜM ÇALIŞANLARIN KİLİT SORUMLULUKLARI ŞUNLARDIR:
- Çevrimiçi güvenlik politikalarının geliştirilmesine katkıda bulunmak.
- Kabul Edilebilir Kullanım Politikalarını (AUP´lar) okumak ve onlara bağlı kalmak.
- Okul sistemlerinin ve verilerin güvenliğinden sorumlu olmak.
- Bir dizi farklı çevrimiçi güvenlik konusundaki farkındalığa sahip olmak ve onların bakımında çocuklarla nasıl ilişkili olabileceklerini bilmek.
- Yeni ve gelişmekte olan teknolojiler kullanıldığında iyi uygulamaları modellemek
- Mümkün olduğunca müfredat ile çevrimiçi güvenlik eğitimini ilişkilendirmek
- Okul koruma politikalarını ve prosedürlerini takip ederek endişe duyan bireylerin belirlemek ve uygun önlem almak.
- Olumlu öğrenme fırsatlarına vurgu yapmak.
- Bu alanda mesleki gelişim için kişisel sorumluluklar almak.
B. ÇOCUKLARIN VE GENÇLERİN BAŞLICA SORUMLULUKLARI ŞUNLARDIR:
- Çevrimiçi güvenlik politikalarının geliştirilmesine katkıda bulunmak.
- Okulun Kabul Edilebilir Kullanım Politikalarını okumak ve onlara bağlı kalmak.
- Çevrim içi ve çevrimdışı başkalarının hislerine ve haklarına saygı duymak.
- İşler ters giderse, güvenilir bir yetişkinden yardım istemek ve çevrimiçi güvenlik sorunlarıyla karşılaşan diğer kişileri desteklemek.
- Bireysel yaşlarına, yeteneklerine ve zayıf yönlerine uygun bir seviyede:
- Kendilerini ve başkalarını çevrimiçi olarak korumak için sorumluluk almak.
- Yeni ve gelişmekte olan teknolojilerin getirdiği fırsatlar ve risklerle ilgili olarak kendi bilinci ve öğrenimlerinden sorumlu olmak.
- Belli bir teknolojiyi kullanmanın kişisel risklerini değerlendirmek ve bu riskleri sınırlamak için güvenli ve sorumluluk sahibi davranmak.
A. EBEVEYNLERİN BAŞLICA SORUMLULUKLARI ŞUNLARDIR:
- Okul Kabul Edilebilir Kullanım Politikalarını okumak, çocuklarını bu politikaya bağlı kalmaya teşvik etmek ve uygun olduğunca kendilerinin de bağlı kalmasını sağlamak.
- Çocuklarıyla çevrimiçi güvenlik konularını tartışmak, okulun çevrimiçi güvenlik yaklaşımlarını desteklemek ve evde uygun güvenli çevrimiçi davranışları pekiştirmek.
- Teknoloji ve sosyal medyanın güvenli ve uygun kullanımını modellemek.
- Davranışlarında, çocuğun çevrimiçi olarak zarar görme tehlikesi altında olduğunu gösteren değişiklikleri belirlemek.
- Okul veya diğer uygun kurumlardan, kendileri veya çocukları çevrimiçi problem veya sorunlarla karşılaşırsa yardım veya destek istemek.
- Okulun çevrimiçi güvenlik politikalarının oluşturulmasına katkıda bulunmak.
- Öğrenme platformları ve diğer ağ kaynakları gibi okul sistemlerini güvenli ve uygun bir şekilde kullanmak.
- Yeni ve gelişmekte olan teknolojilerin getirdiği fırsatlar ve risklerle ilgili olarak kendi bilinci ve öğrenimlerinden sorumlu olmak.
ÖĞRENCİLERE YÖNELİK e-GÜVENLİK ÖNLEMLERİ
1. Aileye yönelik, çocuk ve ergenlere denetimli, sınırlı ve amaçlı kullanım sağlayabilmeleri ile ilgili bilinçlendirme çalışmalarına devam edilmesine,
2. İnternetin güvenli kullanımı ile ilgili paketlerin tanıtım ve yaygınlaşmasını sağlamak için projeler yapılmasına,
3. Evlerde limitli internet kullanımını teşvik etmek için velilere ve ebeveynlere rehberlik yapılmaya devam edilmesine,
4. Kullanım farkındalığına yönelik uygulamalar geliştirmek için derslerde bu konuya öncelik verilmesine,
5. Ebeveynleri denetim yolları ve teknolojik imkânları ile ilgili bilinçlendirmek ve gerekli uygulamaları geliştirmeye karar verilmiştir.
CEP TELEFONU veya KAYDEDİCİ CİHAZLARIN KULLANIMI
- Öğrenciler okula getirdikleri cep telefonlarını birinci ders başlamadan önce sorumlu oldukları müdür yardımcısına teslim etmek zorundadırlar. Sınıfta herhangi bir öğrencinin cep telefonu bulundurması yasaktır.
- Okul sınırları içerisinde herhangi bir öğrencinin Wi-Fi bağlantısına erişmesine izin verilmez. Diğer ifadeyle öğrencinin herhangi bir yolla şifreyi elde edip kablosuz ağ bağlantısına bağlanması yasaktır.
- Öğrenci cep telefon numarasının, öğrenci velisinin izin verdiği kişiler dışındakiler tarafından öğrenilmesine izin verilmez.
- Velilerle her yıl, eğitim öğretim yılı başında yapılan toplantıda cep telefonu kullanımı konusunda bilgi verilir.
- Öğretmenlerle (eğitim öğretim başında, ortasında ve sonunda olmak üzere) yılda üç kez yapılan öğretmenler genel kurulunda okul güvenliği ve dolayısıyla cep telefonu politikası hakkında değerlendirme amaçlı tartışmalar yapılır.
- Okul idaresi tarafından görevlendirilen kişilerin çektiği fotoğraf ve videolar ancak okulun resmi web adresinde ve sanal ortamlarında, ilgili öğrenci velisinin talep ve yazılı onayı ile yayınlanabilir.
- Online dersler kapalı bir sistem üzerinden yalnızca okula kayıtlı öğrenciler ile yapılabilir.
OKUL PERSONELİNE YÖNELİK GÜVENLİK ÖNLEMLERİ
Okul sistemlerini ve cihazlarını kullanırken takdir yetkisi ve profesyonel davranış gereklidir. Personelin tüm üyelerine, profesyonel ve kişisel olarak, güvenli ve sorumlu İnternet kullanımı konusunda güncel ve uygun personel eğitimi, düzenli (en az yıllık) temelde çeşitli şekillerde sağlanmasına,- Çalışanların hepsi, çevrimiçi davranışlarının okuldaki rolü ve itibarını etkileyebileceğinin farkına varacaktır. Mesleği veya kurumu tehlikeli durumuna düşürdüğü veya mesleki yeteneklerine güvenini kaybetmiş bir şeyin bulunduğu düşünülürse, hukuk, disiplin veya hukuki önlemler alınabileceğinin tebliğ edilmesine.
- Okul çalışanların öğrencilerin yaşlarına ve yeteneklerine göre kullanması gereken yararlı çevrimiçi araçları kontrol etmelidir. Sınıflardaki akıllı tahtaların teneffüslerde açık kalmamasına dikkat etmelidirler. Çocukların internetin ve dijital teknolojinin güvenilir ve sorumlu kullanıcıları olabilmesi için ana-babanın / bakıcıların oynayacakları önemli bir role sahip olduklarını kabul eder.
- Ayrıca personel, veli ve öğrencilere aşağıdaki web adresleri tanıtılmış olup, buralardaki eğitici ebeveyn ve öğrenci bilgilendirici vidoları sunuları izlenmiştir. Okumuzda çeşitli web2 araçları kullanılarak sunular hazırlanmış panolar hazırlanmıştır. Okulumuzda güvenli internet günü kutlamaları için detaylı planlamanın yapılmasına karar verilmiştir. Hafta boyunca seminerler, tanıtıcı afişler ve çevrimiçi eğitimlere (webinar) etkin katılım için çalışmalar yapılmasına karar verilmiştir.
- "Daha Güvenli İnternet Merkezi (gim.org.tr)
- Safer Internet Center´ın resmi sayfası (https://ec.europa.eu/info/index_en)
- Güvenli Web (guvenliweb.org.tr) – çevrimiçi güvenlik konuları için farkındalık portalı.
- Güvenli Çocuk (guvenlicocuk.org.tr) – 13 yaşından küçük çocuklar için oyun ve eğlence portalı.
- Ihbar Web (ihbarweb.org.tr) – yasadışı içerik için telefon hattı.
- İnternet BTK (internet.btk.gov.tr) – İnternet ve BT yasası konusunda farkındalık portalı."
İnternetin/Cihazların Uygun ve Güvenli Kullanımı
- Öğrencilerimizin okul ağını kullanarak internete kütüphanedeki bilgisayarlardan bağlanabilir. Akıllı tahtalarımızda internet öğretmen denetiminde eğitsel amaçla kullanılmaktadır.
- Milli Eğitim Bakanlığı tarafından filtreleme yapılmaktadır.
- Personel üyeleri, web sitelerini, araçlarını ve uygulamalarını sınıfta kullanmadan önce veya evde kullanmayı önerirken daima değerlendirecektir.
- Okul topluluğumuzun üyeleri, okul bilgisayarlarından, okulumuzun sağladığı kablosuz internet ağı haricinde bir ağa bağlanamaz.
- Öğrenciler, bilginin konumlanması, alınması ve değerlendirilmesi becerileri de dahil olmak üzere, İnternette araştırmada etkili kullanımı konusunda eğitilecektir.
- Okul, personelin ve öğrencilerin internetten türetilen materyallerin telif hakkı yasalarına uygun olmasını ve bilgi kaynaklarını kabul etmesini sağlayacaktır.
- Öğrencilere, okudukları veya gösterilen bilgilerin doğruluğunu kabul etmeden önce eleştirel düşünmeleri öğretilecektir.
- Çevrimiçi materyallerin değerlendirilmesi, her konuda öğretme ve öğrenmenin bir parçasıdır ve müfredatta bir bütün olarak görülür.
- Okul, öğrencileri ve çalışanlarımızın güvenli ve gizli bir ortamda iletişim kurmalarını ve iş birliği yapmalarını sağlamak için interneti kullanmaktadır.
- Okula ait hiçbir bilgisayar sistemi sorumsuz bir şekilde veya başkalarının işlerine engel olacak şekilde kullanılamaz.
- Güvenilir olmayan kaynaklardan bilgisayar ve akıllı tahta sistemlerine yazılım/veri indirilemez ve yüklenemez. Kurulu antivirüs programları devre dışı bırakılamaz.
eTwinning Komisyon Üyeleri Vahdetdin ALKAN
Gökhan CÖMERT Okul Müdürü
Selami YETKİN
Seher KARAALİ